ks. Marian Cynka
Ciemnica czy kaplica adoracji
Artykuł pochodzi z miesięcznika "Msza Święta" nr 03, marzec 2018
wydrukuj ten artykuł„Ciemnicą” – staropolskie ciemne więzienie, lochy – nazywano miejsce o okolicznościowym wystroju, związanym z obchodem Triduum Paschalnego, do przechowywania Najświętszego Sakramentu od Mszy Świętej w Wielki Czwartek do liturgii Wielkiego Piątku. Była to kaplica, względnie ołtarz odpowiednio przyozdobiony. „Ciemnica” upamiętniała najpierw uwięzienie Chrystusa przed śmiercią, a od 1955 roku ustanowienie Eucharystii.
Dzieje „ciemnicy” i jej symbolika
Tradycja urządzania ciemnicy wywodzi się ze zwyczaju pozostawienia na ołtarzu Chleba eucharystycznego konsekrowanego we Mszy wielkoczwartkowej, zawiniętego w dwa kawałki płótna. Zwyczaj ten datuje się na VIII wiek, a od IX wieku zaczęto przechowywać Eucharystię na specjalnie w tym celu wznoszonym ołtarzu okolicznościowym, na którym palono światło do zakończenia tak zwanej ciemnej jutrzni Wielkiego Piątku. W 1600 roku zgodnie z Ceremoniałem biskupim zaczęto urządzać oddzielną kaplicę, bogato przyozdobioną, z ołtarzem, przy którym palono 6 świec. Przechowywano tam pod zamknięciem w specjalnym kielichu, owiniętym dwoma białymi welonami, Hostię do Komunii celebransa w Wielki Piątek; wierni w tym dniu nie przyjmowali Komunii Świętej.
We Włoszech „ciemnicę” uważano najczęściej za symbol grobu Chrystusa, w związku z czym w niektórych kościołach lokalnych urządzano dodatkowe ceremonie obrazujące pogrzeb Chrystusa, na przykład w Narni do 1844 na tabernakulum nakładano pieczęcie przy śpiewie Sepulto Domini, co spotkało się z zakazem Kongregacji Obrzędów. (...)
