Leszek Wątróbski
Historia wspólnoty polskiej w Azerbejdżanie
Artykuł pochodzi z miesięcznika "Msza Święta" nr 07, lipiec-sierpień 2017
Pierwsze polskie organizacje społeczne w Azerbejdżanie powstały na początku XX wieku w Baku. W tym czasie w Baku mieszkało najwięcej Polaków. Już wcześniej, w XIX wieku, Polacy przybywali do Azerbejdżanu z różnych przyczyn. Istniało wtedy w Baku kilka organizacji polonijnych: Rada Polskich Organizacji, Towarzystwo „Dom Polski”, Polskie Towarzystwo Wzajemnej Pomocy „Ognisko”, Polskie Towarzystwo Dobroczynności, a nawet Związek Młodzieży Polskiej. Wydawano czasopismo polskie „Farys”.
Polacy wnieśli duży wkład w rozwój gospodarczy, naukowy, kulturalny i oświatowy tego kraju. W każdej dziedzinie zostawili swój ślad. Sporo było wśród nich lekarzy, nauczycieli, urzędników, wojskowych, inżynierów. Dość wymienić nazwiska sławnych architektów polskich, dzięki twórczości których architektura Baku do dziś zachowuje swój niepowtarzalny wygląd. Dzieła Gosławskiego, Płoszki, Skórewicza, Skibińskiego i innych należą do wielkich osiągnięć architektury Azerbejdżanu, zaś skala, na jaką Polacy działali, pozwala mówić o wzniesionym przez nich „polskim Baku” – pisze prof. Szamil Fatułłajew-Figarow, wybitny badacz architektury w Azerbejdżanie. Warto tu podkreślić, że ta „polska spuścizna” zawsze była i jest przedmiotem dumy mieszkańców Baku.
Większość Polaków po rewolucji 1917 roku stopniowo wyjeżdżała w ramach repatriacji. (...)