ks. Radosław Błaszczyk SDB
Charakterystyka responsoriów brewiarzowych
Artykuł pochodzi z miesięcznika "Msza Święta" nr 01, styczeń 2015
wydrukuj ten artykułCo to jest responsorium?
Responsorium z języka łacińskiego (respondere) – znaczy odpowiadać. Już od czasów swego powstania było przeznaczone do śpiewu, ale ze względu na bardzo wymowną formę modlitewną pozostawiono je również do indywidualnego odmawiania. Wykonywane w formie śpiewanej, określane są mianem cantus responsorium, czyli śpiew responsorialny, gdyż – jak sama nazwa wskazuje – śpiew kantora, czyli solisty, jest przeplatany na zmianę ze śpiewem wiernych. Korzenie takiej formy modlitewnej możemy odnaleźć w liturgii żydowskiej. Początkowo responsoria stosowano podczas liturgii Eucharystii w Jerozolimie. Pierwszą wzmiankę na ten temat możemy odnaleźć w Itinerarium Egeriae (24-49). Drugim źródłem jest Reguła św. Benedykta (9-18). Obecność responsoriów na stałe w Liturgii godzin jest datowana na około VI wiek. Początkowo umieszczano je po czytaniach biblijnych, patrystycznych i hagiograficznych. Dzielono je wówczas na: responsorium prolixum (responsorium dłuższe) zakończone doksologią i na responsorium breve (responsorium krótsze). Tak tylko na marginesie warto wspomnieć, że responsoria krótkie były określane mianem utworów sylabicznych, w których zwykle jedna sylaba przypadała na jedną nutę. Techniczny sposób ich wykonywania pozostał niezmienny do dnia dzisiejszego. Przedstawia się on następująco: po zaśpiewaniu całego responsu przez kantora, podchwytują go w całości wierni. (...)
