ks. Jarosław Staszewski SChr
Król królów i Najwyższy Kapłan
Artykuł pochodzi z miesięcznika "Msza Święta" nr 07-08, lipiec - sierpień 2012
wydrukuj ten artykułW prawosławnych monasterach na Bałkanach między XII a XIV stuleciem ikonograficzny typ „Deesis” ulega powolnym, ale systematycznym i trwałym przemianom. Słowo „Deesis” pochodzi z języka greckiego (Δεομαι) i znaczy tyle co modlitwa, prośba, błaganie. Określa się nim przestawienia ikonograficzne, na których do ukazanego centralnie Chrystusa zwracają się Maryja Dziewica i św. Jan Chrzciciel. Oboje pochyleni, z dłońmi wyciągniętymi przed siebie w błagalnym geście. Zmiana utrwalonego układu ikonograficznego początkowo polegała na tym, że św. Jana Chrzciciela zastępował biblijny król Dawid albo któryś z proroków. Takie ikony odwoływały się do Apokalipsy św. Jana Apostoła, gdzie Zasiadający na tronie zyskuje tytuł Króla królów i Pana panów (Ap 19,16). Obecność Maryi uzasadniają zaś słowa Psalmu: Królowa […] stoi po Twej prawicy (Ps 45,10‑11). Możliwe, że szybkie rozpowszechnienie tych przedstawień i ich popularność wiążą się z podobnymi wyobrażeniami Chrystusa, znanymi ze sztuki bizantyjskiej, na których Pantokratorowi stojącemu na podwyższeniu towarzyszy cesarska para. Często Chrystus, jako Basileus i Król królujących, osobiście nakładał koronę cesarzowi.
Między XIV a XVI wiekiem ukształtował się zatem nowy typ ikonograficzny, który dość szybko trafił także do sztuki rosyjskiej, ukazujący Chrystusa jako Króla. (...)
