ks. Jarosław Staszewski SChr
„Спас в силах”
Artykuł pochodzi z miesięcznika "Msza Święta" nr 02, luty 2012
wydrukuj ten artykułNieprzypadkowo użyłem języka rosyjskiego, aby zatytułować niniejszy tekst. Tak bowiem najczęściej określa się typ przedstawień Chrystusa, który zamierzam zaprezentować. W języku polskim będzie on brzmiał „Zbawiciel na Mocach” i będzie stosowany do sztuki chrześcijańskiego Wschodu. O wyobrażeniach, które powstały w łonie chrześcijańskiego Zachodu, powiemy „Chrystus na Majestacie”. Takich przedstawień nie znała sztuka Bizancjum. Ukształtowały się one na Rusi w XIV wieku przy udziale najsławniejszych malarzy ikon tego okresu: Andrieja Rublowa i Teofana Greka.
Typ ikonograficzny „Zbawiciel na Mocach” jest jedną z wersji przedstawień Pantokratora. Ukazuje zasiadającego na tronie Chrystusa w otoczeniu czterech „Istot żyjących” widzianych i opisanych przez proroka Ezechiela w wizji rydwanu Jahwe. Te same „Istoty żyjące” zobaczył św. Jan Apostoł w otoczeniu tronu Zasiadającego, który był podobny z wyglądu do jaspisu i krwawnika. Tłem dla Zbawiciela są trzy nałożone na siebie płaszczyzny o kształcie geometrycznych figur zbliżonych do rąbu, elipsy i prostokąta. Na jednych ikonach pola te tworzą odrębne przestrzenie, na innych wyglądają jak różnobarwne materie z przeźroczystego tiulu, nałożone kolejno na siebie i nie przysłaniające rysunku widocznego pod nimi. (...)
