Adam Matyszewski
Vexilla Regis prodeunt – wielkopostny hymn wczesnego średniowiecza
Artykuł pochodzi z miesięcznika "Msza Święta" nr 03, marzec 2011
wydrukuj ten artykułUtwór jest prawdziwą perłą w skarbcu Kościoła łacińskiego i jedną z najstarszych dobrze datowanych kompozycji, wchodzących w skład hymnologii chrześcijańskiej.
Za jego twórcę uznaje się łacińskiego poetę, św. biskupa Wenancjusza Fortunata (ok. 530-610), który napisał hymn z okazji przysłania do Poitiers relikwii Krzyża Świętego ofiarowanych przez cesarza bizantyjskiego Justyna II. Wydarzeniu temu towarzyszyła uroczysta procesja, w czasie której utwór został odśpiewany po raz pierwszy. Procesja ruszyła z Tour, aby dotrzeć do klasztoru Świętego Krzyża w Poitiers 19 listopada 569 roku. Pierwotna wersja pieśni składała się z ośmiu zwrotek. W X wieku dopisano dwie strofy o zabarwieniu doksologicznym, rozpoczynające się od słów: O Crux ave, spes unica i Te, fons salutis Trinitas, zaś w wyniku reformy papieża Urbana VIII (1632 r.) trzy strofy (2, 7 i 8) zostały z utworu usunięte. Niezgodność wśród hymnologów co do potrzeby wyłączenia wskazanych fragmentów zaowocowała z czasem zapisywaniem dwóch równorzędnych wersji tekstowych kompozycji: siedmio‑ i dziesięciozwrotkowej. I tak na przykład staraniem św. Piusa X Graduał wydany w 1908 roku odnotowuje wersję hymnu z X wieku, Procesjonał z 1911 zamieszcza obie formy, a wydany rok później Antyfonał respektuje tylko tekst w wersji zrewidowanej przez Urbana VIII. (...)
