Z nauczania Kościoła
Pismo Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów do Przewodniczących Krajowych Konferencji Biskupich na temat tłumaczenia wyrażenia pro multis.
Artykuł pochodzi z miesięcznika "Msza Święta" nr 10, październik 2010
wydrukuj ten artykułTłumaczenie przekazane przez Kongregację (za „Anamnesis” 13 [2007], nr 2[49], ss. 8-9)
Prot. n. 467/05/L
Citta del Vaticano, 17 października 2006
Eminencjo, Księże Kardynale, Ekscelencjo, Księże Biskupie,
w lipcu 2005 r. tutejsza Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, w porozumieniu z Kongregacją Doktryny Wiary, zwróciła się do wszystkich przewodniczących Konferencji Biskupów z prośbą o opinię na temat tłumaczenia w różnych językach narodowych wyrażenia „pro multi” w formule konsekracji Najświętszej Krwi, podczas sprawowania Mszy św. (Prot. n. 467/05/L, z dnia 9 lipca 2005 r.).
Odpowiedzi, które napłynęły z poszczególnych Konferencji Biskupów, zostały przestudiowane przez obydwa Dykasteria, a raport w tej sprawie przedstawiono Ojcu Świętemu. Stosując się do otrzymanych od niego wskazań, tutejsza Kongregacja informuje obecnie Jego Ekscelencję, o tym, co następuje:
1. Już od pierwszych wieków w tekście przekazanym przez Kościół, słowa odpowiadające wyrażeniu pro multis były formułą używaną w Rycie Rzymskim sprawowanym po łacinie. Na przestrzeni ostatnich 30 lat, w niektórych tekstach zatwierdzonych w językach narodowych, dokonano jednak w tłumaczeniu pewnej interpretacji, np. „for All”, „per tutti”, itp.
2. Nie ma wątpliwości, co do ważności Mszy św. sprawowanej z użyciem formuły należycie zaaprobowanej, zawierającej wyrażenie równoznaczne słowom „za wszystkich”, jak potwierdziła to już Kongregacja Doktryny Wiary (cf. Sacra Congregatio pro Doctrina Fidei, Declaratio de sensu tribuendo approbationi versionum formularum sacramentalium, 25 ianuarii 1974, AAS 66 [1974] 661). Rzeczywiście, formuła „za wszystkich” odpowiadałaby pewnej poprawnej interpretacji zamysłu Pana wyrażonemu w tekście, ponieważ stanowi dogmat wiary, że Chrystus umarł na krzyżu za wszystkich ludzi (por. J 11,52; 2 Kor 5,14-15; Tt 2,11; 1 Tm 2,4).
3. Tym niemniej istnieje wiele argumentów przemawiających na korzyść bardziej precyzyjnego tłumaczenia tradycyjnej formuły pro multis.
a) Ewangelie synoptyczne (Mt 26,28; Mk 14,24) w wyraźny sposób nawiązują do „wielu”, za których Pan złoży Ofiarę, a niektórzy bibliści podkreślają związek tych słów z proroctwem Izajasza (53,11-12). W redagowaniu tekstów Ewangelii nie było żadnych przeszkód, aby pojawiły się słowa „za wszystkich” (por. np. Łk 12,41), a jednak w przekazie o ustanowieniu Eucharystii spotykamy się ze sformułowaniem „za wielu”, które w takiej właśnie postaci zostało wiernie przekazane przez większość współczesnych przekładów biblijnych.
b) W Rycie Rzymskim, sprawowanym po łacinie, przy konsekracji wina wypowiadano zawsze słowa pro multis, nigdy natomiast pro omnibus.
c) Anafory różnych rytów wschodnich, w języku np. greckim, syryjskim, armeńskim czy językach słowiańskich, zawierają formułę odpowiadającą łacińskiemu pro multis.
d) Wyrażenie „za wielu” jest wiernym tłumaczeniem słów pro multis, podczas gdy „za wszystkich”, jest raczej wyjaśnieniem, które w sensie właściwym należy do katechezy.
e) Wyrażenie „za wielu”, pozostając otwarte na włączenie w swój zakres każdej pojedynczej osoby, uświadamia zarazem fakt, że zbawienie nie dokonuje się w sposób mechaniczny, bez własnej woli czy współdziałania. Każdy wierzący jest bowiem zaproszony, aby przyjął w wierze dar, który jest mu ofiarowany, i aby przyjął życie nadprzyrodzone przygotowane dla tych uczestników dokonującego się misterium, którzy żyją z nim w zgodzie. W ten właśnie sposób zostają oni zaliczeni do owych „wielu”, o których mowa w tekście.
f) Zgodnie z zaleceniem instrukcji Liturgiam authenticam, należałoby podjąć wysiłek bardziej wiarygodnego tłumaczenia tekstów łacińskich z edycji typicznych.
Konferencje Biskupów tych krajów, gdzie formuła „za wszystkich” lub formuły do niej podobne są aktualnie w użyciu, proszone są, aby w najbliższym czasie, jednego lub dwóch lat, przygotować wiernych podczas katechezy, na wprowadzenie w języku narodowym dokładnego tłumaczenia formuły pro multis (np. „for many”, „per molti”, „za wielu” – jak dotychczas w Mszale dla diecezji polskich), która pojawi się w następnym tłumaczeniu Mszału Rzymskiego, po zatwierdzeniu go przez biskupów i Stolicę Świętą do użytku w ich krajach.
Korzystam z okazji, aby Jego Eminencji/Jego Ekscelencji przesłać wyrazy mojego szacunku i najserdeczniejsze pozdrowienia w Panu.
Francis Kard. Arinze, Prefekt Kongregacji
Ks. Mario Marini, Podsekretarz
